SAPOT

Bitterness is like cancer. It eats upon the host.

                                                Maya Angelo

Nakailis na ang asawa sa pagbangon sa bana. Gitan-aw sa bana ang oras diha sa iyang selpon: 5:45 am. Alas 6:30 modunggo ang Trans Asia 10 sa pantalan sa Dakbayan sa Cagayan de Oro. Linaw ang panahon sa tibuok gabii ug wala matuya sa balod ang barko samtang naglatas sa kadagatan. Apan putol-putol ang iyang pagkatulog tungod sa sobrang kabugnaw sa aircon.

“Pag-amdam na,” matod sa asawa nga naglingkod sa ngilit sa atbang nga higdaanan.

“Sige, moadto kos CR.”

Gihubo sa bana ang iyang sweater, gikuot ang gamayng plastik bag sulod sa bakpak ug gikuha ang toothbrush,toothpaste ug Gillette razor. 

“Nia ang sabon ug labakara,” matod sa asawa nga mitunol sa plastik nga sudlanan.

Migawas ang bana sa kabin bitbit ang sudlanang plastik. Ang sepilyo, kulgit ug ahit diha sa bulsa sa iyang karsones. Misulod ang bana sa CR nga atbang ra kabin sa Tourist A. Human sa dali-daling paghilam-os, pagpamarbas ug pagsipilyo, mibalik sa siya sa kabin. Nag-ilis ang bana, gipilo ang gihubong tisirt ug suweter ug gisulod sa bakpak. Gibalik usab niya ang sabon ug labakara sa grocery bag nga gisudlan sa bulad danggit, chicharon sa Carcar ug Shamrock otap nga gipalit sa Carbon. Wala na siya mag-ilis sa  karsones nga iyang gigamit sa pagkatulog.

“Iuli ning habol.” 

Gitunol sa asawa ang upat ka pinilo nga linen nga gigamit nga habol ug hapin sa higdaanan. Giuli sa bana ang linen didto sa kuhaanan, gibawi ang iyang senior citizen’s ID ug mibalik sa kamaroti.

“Mopalit kog kape,” matod sa bana ngadtos asawa nga nakig-estorya sa babaye nga nakakanaog na sa upper deck nga iyang gihigdaan. 

May upat ka double deck nga higdanaan sulod sa kabin ug ang tanan okupado sa pasahero. 

Ang canteen nahimutang sa andana ibabaw sa Tourist A ug Tourist B.  Mitabok ang bana sa lounge nga kasikbit sa ilang kabin ug misaka paingon sa kantina. May duha ka tawo ang nag-inom og kape sulod sa kantina. 

Miorder ang bana og cappuccino ug nagpabilin pagtindog diha sa kawonter samtang giandam sa nag-inusarang tindera ang iyang kape. Taudtaod, gitunol sa babaye ang kape.

“Ako ning dad-on sa kuwarto didtos ubos. Naay takob ani, Day?”

“Sori, Sir. Wala ra ba.”

Nagkurog ang kamot sa bana samtang nagkutaw sa kape nga iyang gibutangan sa gamayng pakete sa asukar. Gibutang niya ang disposable cup sa pinakaduol nga lamesa ug milingkod sa silya. Puno ang baso ug ang bula sa cappuccino miabot sa baba sa sudlanan.  Nakahukom ang bana nga imnam ang kape aron dili motikbo samtang bitbiton paingon sa kabin. Sobra pa kainit ang kape busa hinay-hinay ang iyang pagtungab. Naundang ang pag-inom sa bana sa kape kay kalit misakit ang iyang tangkugo ug migahi ang iyang apapangig. Wala molihok ang bana sa lingkoranan ug gipiyong ang iyang mga mata. Nawala ang kakuyaw nga gibati sa bana dihang inanayng naulian ang paggahi sa iyang apapangig. Mitindog siya ug mabinantayong gibitbit ang kape aron dili mayabo. Ilabi na nga gibati niya ang kalipong.

Sa pag-agi sa bana sa hulatanan, didto na ang ilang kaubang magtiayon nga nagpaabot sa pagdunggo sa barko. Ang kabin sa magtiyon nahimutang sa Tourist B. Kauban nila ang magtiayon sa pagbisita sa Mama Mary’s Sanctuary sa Simala. Sibonga, Cebu, diin sa atubangan sa estatuwa sa milagrosang inahan, gipangaliya sa bana nga unta dugangan ang iyang pagkamasinabtonon ug pagkamapailobon aron kalikayan ang  kanunayng ug way hinungdang nga panaglalis sa iyang asawa. Naibog siya sa suod nilang magtiayon kay dili palaaway. Tungod kay ang bana hilomon ug masinugtanon sa asawa. 

Ang asawa na lang ang nabilin sa kabin sa pag-abot sa bana. Nagmug-ot kining naglingkod sa higdaanan.

“Nia ang kape. Akong giimnan didto sa kantina aron dili motikbo sa akong pagbitbit.”

“Hudta nag inom.” 

“Para man nis atong duha.”

“Imo kong paimnon sa imong sobra? Pagdali, kay kita na lang ang nabilin.”

Gisipa sa asawa ang bakpak diha sa salog, gibitbit ang maleta nga may ligid ug migawas sa kabin. Gilabay sa bana ang kape sa garbage bin sulod sa kabin ug gisambilay ang bakpak. Bitbiton na unta sa bana ang laing bagahe, dihang kalit nga misakit ang iyang dughan. Gibutang niya ang bakpak sa salog ug milingkod sa katre. Ang kasakit sa iyang dughan mikuyamang sa iyang tangkugo ug abaga. Namuypoy ang iyang mga kamot. Gipaningot siya ug naglisod pagginhawa. Namensar ang bana sa iyang kahimtang.  Giataki ba siya sa stroke o heart attack? Di kaha kadtong paggahi sa iyang apapangig unang timailhan sa stroke o heart attack? Butang nga wala niya kahatagig pagtagad kay nagpasulabi sa iyang hunahuna ang kabalaka nga masuko ang iyang asawa sa iyang kalangan didto sa kantina.  Motumar siyag tambal. Apan misamot ang iyang kalisang sa kahinumdon nga ang sudlanan sa iyang tambal atua sa sulod sa maleta nga gibitbit sa iyang asawa. Relaks, pahimangno sa bana sa kaugalingon. Wala siya maglihok nga naglingkod sa ngilit higdanan ug naninguha nga mokalma ang iyang kahadlok. Unya, nabati sa bana ang hilabihang kasakit sa iyang ulo ug nalusno siya sa higdaanan.

Sa guwaanan sa pantalan, ang kalagot sa asawa inanayng gipulihan sa kabalaka samtang nagpaabot sa iyang bana kauban sa suod nilang magtiayon.