DI ANGAY MABALAKA KON WAY SULOD ANG PITAKA
Di ko bagulbolan kon way sulod ang akong pitaka. Uyon kos giingon ni Norman Vincent Peale nga ang way sulod nga bolsa dili makapugong ni bisan kinsa kondili ang way sulod nga ulo ug kasingkasing.
Nakaseguro kong may mga tawong pareho nakog panghunahuna mahitungod sa salapi. Ug daghan sad ang lahi.
May mga tawong bation nga hubo kon nipis o way sulod ang ilang pitaka. Daling mailhan kini silang mga bagutbotan. Sa opisina, sapoton sila kon malangan ang sweldo. Kon retirado ug pensiyonado, maila ang ilang pagka desperado diha sa ilang pamalikas o mabulokong mga pulong atubangan sa Automated Teller Machine (ATM).
Isip lagda, di ko maghunahuna mahitungod sa kwarta hangtod nga moabot na ang mga balayronon o kon wa nay sulod ang refrigerator. Ning panahon sa online banking, nagpasabot kini nga oras na sa pagbisita sa ATM.
Ang akong kinaiya kalabot sa kuwarta bunga sa akong kaagi ug kasinatian. Una, bisan pa niadtong wa pay ATM ug credit card, di ko mabalakang mogawas sa balay nga way kuwarta sa bolsa. Ikaduha, nagtuo ko nga ang kwarta usa ka gasa nga moabot kon kini gikinahanglan na. Sa daghang ginagmayng m mga milagro nga akong nasinati, usa na ang wa paabotang kuwarta. Kadaghan na kini mahitabo kanako, busa unsay may akong angayng kabalak-an?
Ang akong asawa ug mga anak nag-ingon nga kuripot daw ko. Excuse me, supak kos ilang gisulti. Dili ko kuripot ni gastador.
Oo, akong angkonon nga may pagka tihik ko. Nagkaon kog budget meals sa mga kan-anan nga naghatag og kompletong diskuwento sa mga senior citizen sama sa Jolibee ug Chowking. Makasulod lang kog mahalong kan-anan o kapehan kong ubanon kos mga bata. Wa koy nakitang sayop niini. Maayo pang tihik kaysa kuwarta mag-usik-usik.
Mogasto ko kon unsay anaa. Nagpasabot kinig cash. Naglikay kos utang. Kadto lang maabot sa bolsa ang akong paliton. Nag-ila ko sa kalainan sa mga butang nga gikinahanglan ug sa mga butang nga nagustohan. Ang akong maestra sa elementarya may tukmang pulong niining maong kinaiya: pagdaginot. Usa ka hiyas nga buot niyang isilsil sa linghod namong utok, uban sa kakugi, katarong ug gugma sa nasod.
Pobre ang akong mga ginikanan. Sa among panahon, ang pan usa ka kaluhoan, ang karne motungha lang sa talagsaong mga okasyon sama sa pagsaulog sa adlawng natawhan ug sa tinuig nga pista sa among patron. Sa literal nga pagkasulti, ang balay para pasilongan, ang sinina para proteksiyon sa lawas ug ang pagkaon para mabuhi. Way luho o kapritso labot kanila.
Kugihan ang akong mga ginikanan. Milampos sila sa pagpatungha sa ilang mga anak sa kolehiyo tungod sa tumang panlimbasog ug pag-antos. Nangamatay sila nga wala makatilaw sa kaharuhay. Sa paghunahuna lang sa ilang yanong kinabuhi, makapahinumdom kanako nga dili magpadani sa maluhong butang.
Wa koy naghinobrang tinguha nga masapian o madato. Kontento na kos unsay anaa kanako. Gastohon ko ang akong kwarta para sa akong pamilya ug kaugalingong panginahanglan ug paglipay-lipay. Di ko magtipig og sapi sahi sa ubang tawo nga bisan og daghan nag kuwarta padayong naghikaw sa ilang kaugalingon sa mga maayong butang nga ilang maabot ug mapahimuslan.
Sa laing bahin, di ko magwaldas og sapi sama sa pipila ko ka kaila nga dili kasaligan sa ilang kinitaan. Sila mga retirado nga gitibuok pagkobra ang ilang benepisyo sa GSIS. Problema nila unsaon pagpasiuyon sa ilang sobrang pagka gastador sa ilang kinitaan. Hinungdang nahurot na ang ilang kwarta sa wa pa mahuman ang lima ka tuig kanus-a magsugod sa ilang binulang pensiyon.
Sa akong pagretiro sa edad nga 60 anyos, akong gipili ang dihadihang binulang pensiyon. Kabahin niining retirement package sa GSIS ang pabalon nga katumbas sa 18 ka bulan nga pensiyon. Kontento kos akong pensiyon. Paigo kini sa akong pahat sa galastohon sa balay (tubig, kuryente, cable, grocery) ug sa akong personal nga panginahanglan. Ang sobra akong gigamit sa ginagmayng mga prohekto ug sa pagsuroy-suroy uban sa akong asawa. Kontento ko nga wa magsobra ang akong kuwarta kay kini dunay nahatag nga kaayohan kanako – ang pagpuyo sa usa ka yano, dili gubot ug baskog nga kinabuhi. Kinabuhi nga layo sa mga tentasyon ug sa daotang mga bisyo.
Usbon ko, di ko bagulbolan kon way sulod akong pitaka. Akong giila nga ang akong way kabalaka sa kuwarta usa ka gasa, makaluwas nga gasa. Ning kilumkilom sa akong kinabuhi, ang mga materyal nga butang kinahanglang maoy labing menos sa akong alatubangon ug kaikag.
